Wat is bokeh

Wat is bokeh?

Bokeh zijn van die sfeervolle lichtbolletjes in je achtergrond. Maar wist je dat je allerlei verschillende vormen bokeh in je achtergrond kunt creëren? Stefanie van Dijk legt in deze blog met fotografie tips stap voor stap uit hoe je dit voor elkaar krijgt. Een leuk binnenhuis-karweitje voor op een grijze, grauwe regendag. En het kan met simpele huis-tuin-en keukenspulletjes. Maar eerst legt Stefanie uit wat bokeh eigenlijk is.

Creëer je eigen bokeh-vormen

Het woord komt uit het Japans en betekent vrij vertaald ‘onscherp’. Nu klinkt onscherp als iets fouts, maar dat is het zeker niet. Bokeh-onscherpte kan namelijk voor extra sfeer in jouw foto zorgen. Dit kan simpele onscherpte in de achtergrond zijn, die het onderwerp versterkt, maar leuker nog is het effect van lichtpuntjes in de achtergrond. Onscherpe lichtpuntjes worden namelijk de zogenaamde bokeh-bollen. Behalve bolvormen die gecreëerd worden door het diafragma van het gebruikte objectief, kun je er ook vormen aan geven. Nou zijn er allerlei dure en minder dure hulpmiddelen te koop om dit te verkrijgen, maar je kunt dit heel gemakkelijk zelf maken

Wat heb je nodig voor basis-bokeh:

• Camera met objectief (een beetje proberen welk objectief het mooiste effect geeft, maar minimaal 50mm, liefst groter)
• Statief: zodat je wat gemakkelijker je opstelling kunt perfectioneren.
• Kerstverlichting
• Een hoofdonderwerp (kerstballen of beeldjes doen het hiervoor leuk, maar eigenlijk kan je alles gebruiken)
• Lampje om je onderwerp uit te lichten

Zet onderwerp en lampjes uit elkaar

Nu kun je een opstelling gaan maken. Het principe is dat de lampjes ver van de camera moeten zijn en het hoofdonderwerp dichtbij. Als je bijvoorbeeld een opstelling op tafel maakt dan zet je je onderwerp aan de voorkant van de tafel en de lampjes op een hoopje achteraan de tafel. Om je onderwerp nog wat meer in de kijker te zetten richt je er een lamp op. Let wel op, dat je die niet in de richting van de kerstverlichting schijnt want dat zou het effect teniet doen. Een flitser op de camera werkt dus ook niet.

Gebruik je grootste lensopening

Je zet je camera op je statief en stelt scherp op het onderwerp. Gebruik de grootste diafragma opening (kleinste f-getal) wat je ter beschikking hebt. Je moet dus niet op de automatische stand schieten maar op manueel (M) of diafragma voorkeuze (A, Av). Nu kun je jouw compositie gaan perfectioneren, lampjes verleggen en met je onderwerk schuiven om het naar wens te krijgen. De lampjes moeten ver genoeg weg liggen (of hangen), zodat ze enkel nog lichtgevende bollen zijn. Hiermee kun je al heel leuke effecten creëren

De opstelling die ik geschetst heb is kamerbreed met gewone kerstverlichting aan de boekenkast. Deze lampjes zijn nog vrij groot, dus moest ik ook extra ruimte nemen. Inmiddels heb ik geïnvesteerd in  kleine ledlampjes, die je normaal in een windlicht of vaas steekt. Deze lampjes zijn kleiner, met een onopvallender snoer, waardoor de opstelling een heel stuk kleiner kan.

Hoe maak je andere bokeh-vormen?

Wat heb je nodig:

• Karton (bij voorkeur zwart)
• Schaar of beter nog een snijmatje en mes
• Liniaal
• Potlood
• Vorm ponsen (optioneel)

Filterhouder of knutsel een koker

Je kunt nu op verschillende manieren aan de slag gaan:
Je kunt een koker knutselen, die je over je lens kunt schuiven  en deze eventueel vastzetten met een elastiek. Maar als je in het bezit bent van een set voor inschuiffilters dan hoef je enkel een kaartje op de juiste maat te knippen, zodat deze in de filterhouder past.

Knip je gewenste figuurtje

Een koker knutselen is ook niet heel ingewikkeld. Je zet je lens op het papier en trekt de cirkel om. Dan maak je insneden tot aan de cirkel en dan kun je de flapjes ombuigen, zodat het om de lens past. In het midden van het karton (wat midden voor de lens komt) knip je het gewenste figuur (ster, hartje, …). Je kunt natuurlijk ook voor de koker een soort inschuifsysteem knutselen, waar je dan weer losse kaartjes met vormpjes in kunt plaatsen, in dat geval volstaat een gat knippen in het midden waar de vormpjes voor geschoven kunnen worden.

Ga met de vormpjes aan de slag

Nu kun je voor de vormpjes aan de slag gaan met een mesje of een klein schaartje, maar je kunt ook met een pons de vormpjes maken. Ik heb de eerste keer zelf een wat kromme ster gesneden, maar toen ik voor weinig een setje figuurponsen zag liggen heb ik die snel meegenomen. Dat is toch net even gemakkelijker dan zelf een klavertje 4 snijden.

Verder is de opzet voor het fotograferen  hetzelfde: lichtpuntjes in de achtergrond, onderwerp in de voorgrond, maar nu met een voorzetfilter met een figuurtje. Je zult zien dat de lichtpuntjes nu het vormpje aannemen wat je uitgesneden hebt en niet meer bolletjes zijn, zoals eerst.

Gebruik bokeh als overlay

Ik neem ook altijd wat foto’s van het bokeh zonder het onderwerp, want deze kun je namelijk ook gebruiken als overlay voor andere foto’s. In de nabewerking kun je verder gaan spelen met bijvoorbeeld kleuren toevoegen of juist omzetten naar zwart wit of nog meer bokeh toevoegen door delen te kopiëren.

Mijn opstelling

Ik ben in de luxe positie dat ik mijn thuis/tafel studio kan laten staan en gewoon de deur van het rommelkamertje kan dichttrekken. De opstelling staat er nu nog nagenoeg hetzelfde bij als de opstelling die ik bij de laatste foto’s met geponste figuren gemaakt heb. Ik heb snel even een kerstbal erbij gehaald om de opzet met resultaat te kunnen laten zien.